6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş depremlerinin üzerinden bir yıl geçti. Belki depremlerin hemen ardından soğukkanlı düşünemeyebilirdik, doğru değerlendirmeler yapamayabilirdik ancak bu bir senelik zaman hem soğukkanlı düşünmemiz için hem de aklı başında değerlendirmeler yapabilmemiz için yeterli bir süre. Biz de öyle yaptık, yeterince soğukkanlı düşündük, yeterince aklı başında değerlendirdik.

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerde 50 binden fazla kişi hayatını kaybetti (resmi rakam bu olmasına rağmen gerçek kayıp çok çok fazla), 40 bin civarında bina tamamen yıkıldı, 3 milyona yakın bina depremden etkilendi.

Öncelikle deprem doğal bir afet midir onu irdeleyelim. Doğal afet, insanların kontrolü dışında gerçekleşen, mal ve can kaybına neden olan büyük ölçekli olay demektir. Depremler, insanların kontrolü dışında gerçekleşir ancak depremlerin vereceği zararı insanlar belirler, dolayısıyla depremler bir doğal afet değil, insanlar vasıtasıyla doğal afet konumuna getirilen bir olaydır. Bu olayı yoğun bir yağmur altında kalan insanın durumuna benzetebiliriz. Yağmura hazırlıklı iseniz, yanınızda şemsiyeniz varsa yağmur yağarken şemsiyenizi açarsınız ve ıslanmaktan kurtulursunuz ama yanınızda şemsiyeniz yoksa sırılsıklam ıslanırsınız. Deprem bir doğal afet değildir, ancak insanlar tarafından doğal afet durumuna getirilen bir olaydır. Deprem kendi başına bir felaket değildir, ancak insanlar tarafından felaket konumuna getirilebilecek bir yıkımdır.

Deprem nedeniyle hasar gören/yıkılan binalara baktığımızda sebep olarak hep şunlar görülür: Etriyelerin seyrek olması, etriye uçlarının kanca yapılmaması, kalitesiz beton, zemin etüdünün yapılmaması, ovaya bina yapılması, hatalı tadilatlar, kötü işçilik vb. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinde yıkılan binalar için hazırlanan raporlarda da hep bunlar yazıldı. Ancak teşhisi doğru yaparsanız tedavide başarılı olursunuz. 1999 Marmara depremi raporlarında da aynı şeyler yazıyordu, 2003 Bingöl depremi raporlarında da aynı şeyler yazıyordu, 2011 Van depremi raporlarında da aynı şeyler yazıyordu, 2020 Elazığ depremi raporlarında da aynı şeyler yazıyordu. Bu raporlarda yazan şeyler tali kusurlardır. Öyle bir şey yapılsın ki konu esastan hallolsun ve bu ikincil kusurlar engellensin. Nedir bu davranış: Ahlakımızı düzeltelim. Bu esas sorunu halledebildiğimizde depremlerin bir felakete dönüşmesini engelleyebiliriz. Ahlak sorunu beton dökerken su katılmasıyla kendini gösterir, ahlak sorunu ehil olmayan kişilerin bu sektörde çalışmaya izin verilmesiyle kendini gösterir, ahlak sorunu imar affı, imar barışı gibi akla sığmayan uygulamalarla kendini gösterir, ahlak sorunu imzasını satan ama denetlemeyen mühendislerle kendini gösterir, ahlak sorunu projeleri incelemeyip ruhsat alacak kişiyi inceleyen zihniyette kendini gösterir. Ahlak sorunu cehalet içinde yüzen sadece paraları nedeniyle müteahhitlik yapan/yapabilen kişilerin davranışlarında kendini gösterir. Ahlak sorununu, sosyal çürüme çözülebilirse, kalitesiz beton sorunu, eksik etriye sorunu, zemin etüdü sorunu da çözülmüş olur.

6 Şubat Kahramanmaraş depremlerindeki bu denli kaybın sebebi Ahlak sorunudur, bu sebebin sonucuda felaket olmuştur.

Ahmet ÇELİKKOLLU