Zaman zaman yıkılan bazı binalar için “kendi kendine göçtü” tabirinin kullanıldığını görüyoruz. Hiçbir bina kendi kendine göçmez, mutlaka göçmenin gerçekleşmesi için birtakım etkilerin olması gerekir. Ülkemizdeki mevcut yapıların (yapı stoğu) büyük bölümünü betonarme binalar oluşturur. Betonun zaman geçtikçe dayanım kazanan bir malzeme olduğu düşünülürse, ne zaman yapılırsa yapılsın kurallara uygun yapılan bir betonarme binanın zamana bağlı eskimeden dolayı göçmesinin neredeyse imkansız olduğu anlaşılabilir. Kurallara/standartlara uygun betonarme binanın deprem gibi dış etkileri bir kenara bırakırsak durabilitesini(kalıcılığını) belirleyen en büyük değişken donatıdır. Donatıların korozyonu(küflenmesi) engellenirse betonarme binanın ömrü çok uzundur, kestirilemez. Diğer standartlara uygun dahi yapılsa ülkemizde betonarme binaların ömrünü donatıdaki korozyon belirlemektedir. İlk etapta deprem yönetmeliği dahil tüm standartlara uygun, deprem dayanımı yönetmeliklere göre iyi olan bir betonarme yapıda olması gerekenden daha az miktarda paspayı bırakılması donatıdaki korozyona sebep olmakta ve betonarme binanın durabilitesini azaltmaktadır, donatı korozyonu nedeniyle ilk projelendirme ve uygulama aşamasında deprem dayanımı iyi/yeterli olan bir betonarme bina gün geçtikçe dayanım kaybına uğramaktadır. Paspaylarına uyulmaması sebebiyle donatıda meydana gelen korozyon zamanla olması gereken doğal bir durum gibi gösterilmeye çalışılsada bu doğal bir durum değildir. Eğer beton standartlara uygunsa, paspaylarına riayet edilmişse(milimetrik) o donatı o betonda korozyona uğramaz. Donatı korozyonu olağan bir durum değildir, önlenebilir. Tasarımlar, uygulamalar ne kadar iyi olursa olsun, betonarme elemanlarda dış yüzeye çok yakın yerleştirilen donatılar her geçen gün binanın dayanımını azaltır. Toprakla irtibatlı olan yerlerde donatılar en az dış yüzeyden 5 cm içeride diğer elemanlarda da en az 4 cm içeride olmalıdır. Paspaylarına uyulmayan bir tasarım/uygulama ne kadar büyük deprem ivmesine göre tasarlanırsa tasarlansın dayanımı yıllar geçtikçe düşecektir.

Ahmet ÇELİKKOLLU

05454019515